Khi mình sống với cái giả nhiều quá thì dần dần nó thành cái thật. Và mình bỗng quên mất là nó là cái giả, rồi gia sức bảo vệ nó, che đậy cho nó, âu yếm, vuốt ve nó. Mình trở thành là nó lúc nào không hay.
Rồi nhiều người thật giả gặp nhau, cái giả cá thể nó trở thành cái giả tập thể, nhiều người cùng sống thật với cái giả đó. Người này khen cái giả của người kia, ca ngợi nó, tô điểm cho nó thêm phần lộng lẫy, “thật hoá” nó lên, để rồi cái giả nó lại càng ăn sâu hơn vào tiềm thức tập thể, nó trở thành phạm trù đạo đức, chuẩn mực xã hội, nền tảng văn hoá…
Nó thật đến mức không ai còn buồn nhớ đến cái nguồn gốc của nó nữa, nó thật đến mức những con người tìm kiếm chân lý sau cùng lại bị coi là giả dối và ngu muội.
Nó thật đến mức ngay cả khi con tim rung động theo nhịp điệu của nhân ái và vị tha, khi con tim thổn thức những làn điệu yêu thương thiết tha thì người ta lại co rúm lại, đứng hình và cười nhạt. Cái thật trở nên thật xa lạ và khó hiểu. Khó hiểu thật!